Wielkanoc na Celebesie

Święta Wielkanocne A.D. 2011 spędziłem zrządzeniem losu spędziłem daleko od rodziny i polskich tradycji, jednak mimo wszystko miały one dla mnie dość rodzinny przebieg. Ale po kolei…

Widoki z samolotu

Czy komuś coś mówią nazwy Bunaken albo Manado? Pewnie w Polsce niewiele o nich słyszało, ale na świecie wśród amatorów nurkowania wyspa Bunaken jest powszechnie znana. Jak tylko przyjechałem do Indonezji, miejsce to było wysoko na liście moich podróżniczych planów, ale z przyczyn czasowo-organizacyjno-finansowych było odkładane na nie wiadomo kiedy w przyszłości.

Tak się jednak stało, że zupełnie niespodziewanie jakieś 2 tygodnie temu, dostałem SMS czy nie chciałbym pojechać z rodziną dwóch moich uczniów w odwiedziny do ich ojca, który jest oficerem w bazie morskiej w Manado. To nie było trudne pytanie do odpowiedzi.

Na lotnisku okazało się, że jedzie nas cała rodzina – mama z trójką dzieci, dziadek z babcią i my, dwójka nauczycieli. Dziadek, który okazał się moim późniejszym współlokatorem w hotelu, był duszą towarzystwa i niemożliwym było się przy nim nudzić. Sam służył w marynarce, a później wykładał w Akademii Morskiej. W latach ’60 studiował w Odessie i Władywostoku, więc było o czym rozmawiać.

Nasz lot do Manado miał międzylądowanie w największym mieście wyspy Celebes – Makassar bądź jak kto woli Ujung Pandang. Po drodze z samolotu widać było wulkany wschodniej Jawy, których jedynie czubki wystawały znad chmur, wysepki Morza Jawajskiego, później charakterystyczne kształty wyspy Celebes.

Miasto ozdobione w Wielki Piatek

Na lotnisku w Manado zostaliśmy przywitani jak prawdziwi VIP i odeskortowani przez marynarzy w oznaczonych samochodach do hotelu. Wieczorem wybraliśmy się na nadmorską promenadę i pojeździłem z dzieciakami na charakterystycznych rowerach.

Parę słów o samej wyspie – to 3. co do wielkości wyspa Indonezji po Borneo i Sumatrze, jest jednak dość słabo zaludniona. Na południu przeważa islam, jednak na północy gdzie znajduje się Manado wyraźnie dominuje chrześcijaństwo – są zarówno katolicy, protestanci jak i wszelkiego rodzaju inne wyznania. Dominujące wyznanie w danym miejscu jest o tyle ważne, że wyznacza ono klimat, wygląd miasta oraz zachowanie ludzi. Zupełnie inaczej wygląda Bali w porównaniu do muzułmańskiej Jawy, a jeszcze inaczej chrześcijańska północ Celebesu. Samo miasto leży tuż nad Równikiem, klimat bardzo wilgotny, jednak nie aż tak gorący jak w Surabaji. Codziennie padają zenitalne deszcze po południu.

Ziele na kraterze

5 świątyn w jednym miejscu

Drugiego dnia wybraliśmy się na wycieczkę w rejon Tomohon. Słynie on z tego, że jego mieszkańcy mają niecodzienne gusta kulinarne. Można więc zjeść tutaj psa, kota czy nietoperza. Był to jednak Wielki Piątek, więc o mięsie raczej nie było mowy. Na ulicach wszędzie można było zobaczyć krzyż we fioletowym bądź czerwonym kolorze, a w kilku miejscach natrafiliśmy na odgrywaną drogę krzyżową. Ludzie poprzebierani byli w stroje żołnierzy, kapłanów i apostołów, oraz oczywiście Chrystusa niosącego krzyż. Religia w Indonezji jest czymś z czego jest się naprawdę dumnym i bardzo podkreśla się swoją przynależność religijną. Do tej pory jest pod wielkim wrażeniem w jakiej jednak harmonii wszyscy potrafią tutaj żyć. Dowodem tego jest wzgórze Doa, które odwiedziliśmy. U jego podnóża znajduje się wulkan błotny, a wokół pełno potwornie śmiedzącej siarki. Na szczycie wzgórza znajduje się wielki krzyż widzialny z samego miasta. Tuż obok znajdują się świątynie 5 uznawanych oficjalnie w Indonezji religii – katolicka, protestancka, muzułmańska, buddyjska i hinduistyczna. Niżej natomiast ma miejsce obelisk z modlitwami w tychże pięciu religiach. Nie jestem sobie w stanie przypomnieć czy widziałem coś podobnego w Europie…

Jezioro Tondano

Następnie wybraliśmy się nad jezioro Tondano. Jest ono położone malowniczo wśród wzgórz północnego Celebesu i ciagnie się na linii północ-południe. Jego brzegi porasta miejscowa odmiana lilii wodnych, wzdłuż których rybacy mają swoje domki. Delikatny deszcz i mgiełka nadawały temu miejscu niepowtarzalny mistyczny charakter.

W sobotę przyszedł czas na deser, a właściwie całą ucztę. Krótko mówiąc – nurkowanie na Bunaken. Rodzina wynajęła łódkę w porcie i wypłynęliśmy w morze. Wyspa znaduje się w odległości kilkunastu kilometrów od portu Manado. Tuż na zachód od niej znajduje się wyspa Manadotua z charakterystyczna sylwetką wulkanu. Po drodze przez przeszklone dno statku mogliśmy mieć namiastkę co można będzie oglądać później.

U wybrzezy Bunaken

Sama wyspa Bunaken to zarośla namorzynowe i stanowiska z usługami dla turystów od jedzenia po sprzęt do nurkowania. Odziani w pianki do nurkowania (którą początkowo założyłem na lewą stronę) ruszyliśmy z powrotem w morze. Rafa zaczyna się już kilkadziesiąt metrów od brzegu. Trzeba założyć płetwy, bo niektóre korale potrafią być naprawdę ostre.

Pływając w Nusa Dua miałem namiastkę jak piękne są tropikalne ryby, jednak rafa koralowa to coś zupełnie nie z tej ziemi. Nawet filmy przyrodnicze nie oddają widoku, który się odsłania po zanurzeniu. Nie ma takiego miejsca na powierzchni, w którym można napotkać na taką feerię barw i niesamowitych kształtów. Najwięcej z nich i najciekawsze można obserwować w miejscu gdzie rafa stromą ścianą opada kilkadziesiąt metrów w dół. Niestety z rurką da się jedynie zanurkować kilka metrów.

Rybki można karmić krakersami i wtedy kłębią się tuż przed oczami. Oprócz krakersów próbowały też kosztować samego mnie jako że otworzyły mi się rany po wypadku w zeszły weekend. Z wody było żal wychodzić i żal też było wyjeżdżać z Manado.

Ready to dive!

W niedzielę rano wybrałem się na wielkanocną mszę do katedry. Msza nie była zbyt uroczysta. Spodziewałem się procesji rezurekcyjnej, ale ta jest tutaj odbywana w sobotę. Wieczorem poprzedniego dnia w kilku miejscach w mieście widziałem jednak ludzi poprzywiązywanych do krzyża. Nie była to jednak wersja z Filipin, gdzie ludzie przybijają się do krzyża gwoździami. Po mszy odwiedziłem rodzinę naszego kierowcy, który przez cały wyjazd przyprawiał mnie o ból brzucha swym histerycznym śmiechem. Nie mówił prawie nic po angielsku, ale był bardzo towarzyski przez co zmuszał mnie do rozmawiania po indonezyjsku.

Droga Krzyzowa

Wyjazd ten jeszcze bardziej umocnił mnie w moim przekonaniu, że Indonezyjczycy to najbardziej gościnny naród na świecie. Wszystko dla ludzi jest tutaj wspólne, a jeśli ktoś coś ma to nie można się z tego cieszyć w pojedynkę, jedynie z rodziną, przyjaciółmi, ale też z obcymi. Była to prawdziwa podróż za jeden uśmiech i w życiu nie spodziewałem się, że 12 tysięcy kilometrów od rodzinnego domu w Wielkanoc mogę poczuć się chociaż trochę jak w rodzinie. Terima kasih… I will never forget what you’ve done to me.

W te Swieta odszedl ktos bardzo wazny dla mnie, bez kogo nie bylbym na pewno kim jestem. Ciociu, bedziesz na zawsze w moim sercu i w mojej pamieci...

Crazy wycieczka na Bromo.

Wschodnia Jawa usiana jest większymi i mniejszymi wulkanami lecz jeden z nich, choć wcale nie największy jest wręcz legendą. Większość z turystów odwiedzających Jawę przyjeżdża, żeby podziwiać majestatyczne i groźne piękno wulkanu Bromo i jego okolicy. Wulkan jest bardzo aktywny i praktycznie nonstop dymi. W listopadzie zeszłego roku miała miejsce erupcja - okoliczne tereny pokrył czarny wulkaniczny pył. Od tego czasu zabronione było wejście na sam wulkan, dlatego też zwlekałem z odwiedzinami.

Chłopaki dawali radę (to w kratkę to sarong)

Decyzję o wyjeździe podjąłem dość spontanicznie. Motywacją był tykający zegar – niewiele wolnych niezaplanowanych weekendów pozostało mi w Indonezji, a odpuszczenie Bromo to tak jak nie przyjechać do Zakopanego będąc pół roku w Krakowie. Wybraliśmy się z trójką znajomych na motocyklach. Jak na miejscowe warunki uważam motor za najlepszy środek transportu na relatywnie krótkich trasach (powiedzmy do 150 km). Zawsze można się zatrzymać, a i zwykle dociera się wszędzie szybciej bo można przecisnąć się między samochodami w korku, chociaż (zwłaszcza w drodze powrotnej) siedzenie daje o sobie znać. Spakowaliśmy plecaki i po 15. w sobotę ruszyliśmy w drogę. Trasę wiodącą z Surabaji na południe znam już na pamięć i szczerze (z powodu korków) jej nie cierpię. Tworzą się one zwykle w pobliżu wulkanu błotnego, który utworzył się po nadmiernych odwiertach w poszukiwaniu gazu w Sidoarjo i zablkował wcześniej istniejącą trasę szybkiego ruchu.

Dymiący Bromo, po prawej Batok, w tle Semeru

Wschód słońca

Po około 2,5 godzinie jazdy zatrzymaliśmy się na obiad. Chłopaki wykorzystali czas przebierając się w cieplejsze ubrania – jak dla mnie wciąż było „panas” – gorąco. Indonezyjczycy ubierają kurtki i czapki jak temperatura spada poniżej 20C. Ja zostałem w szortach i zamówiłem do picia kawę z lodem, a oni stukali się po głowie. Gdy już zaczęliśmy się wspinać na górę, z której chcieliśmy rano podziwiać wschód słońca, mieliśmy nieprzyjemną niespodziankę. Droga była dość kręta i śliska, bo pokryta wulkanicznym pyłem i świeżo po deszczu. No i stało się, leżymy na drodze – na szczęście nic wielkiego się nie stało, skończyło się na rozbitym kolanie i pokiereszowanych rękach, natomiast kolega podarł sobie spodnie (mnie czekałoby to samo gdybym je wcześniej ubrał, a nie został w szortach). Początkowo bałem się, że skręciłem kolano, bo upadek zabolał do tego stopnia, że niemal zemdlałem z bólu, ale na szczęście zaraz przeszło. Ranę trzeba było jednak szybko umyć bo nie wyglądała zbyt ciekawie.

Ludzie na Jawie są naprawdę bardzo pomocni i otwarci, nie było problemu, żeby znaleźć kogoś kto pozwoli mi się umyć i doradzono mi też gdzie mogę dostać coś do odkażenia rany i bandaże. Okazał się być to sklep, ale właścicielka dała mi wszystko co potrzebne i nie chciała za to żadnych pieniędzy. Wypiliśmy jeszcze kawę (tym razem już na gorąco), ubrałem dłuższe spodnie i kurtkę i pora była stawić czoła górze Penanjakan.

Chociaż liczy ona 2770 mnpm, to na szczyt wiedzie asfaltowa droga. Mimo wypadku zdecydowaliśmy wcześniej, że nocować będziemy na szczycie. Chyba naprawdę zapomniałem co to zima, bo temperatura około 5C dała mi się we znaki. Początkowo próbowaliśmy rozłożyć nasze peleryny przeciwdeszczowe i położyć się na nich w zacisznym miejscu okrywając się sarongami (sarong to wielofunkcyjna muzułmańska spódnica męska służąca do modlenia się, jako szlafrok, koc, albo strój tradycyjny - niepotrzebne skreślić). Po wypróbowaniu wszelkich możliwych pozycji sypialnych stwierdziłem, że jest to mission impossible i powiedziałem chłopakom, że ja tam wolę pobiegać przez jakiś czas bo przynajmniej będzie mi ciepło, a zamarznąć nie zamierzam. Szybko doszli do wniosku, że tędy droga i następne kilka godzin spędziliśmy na bieganiu, śpiewaniu, graniu i generalnie robieniu z siebie wariatów. :) Czas dosyć nam się dłużył, jednak noc była naprawdę piękna – pełnia księżyca, spadające gwiazdy i lekko naszkicowana w dole sylwetka wulkanu Bromo z którego wydobywały się kłęby dymu.

O 3. otworzono pierwszy warung poniżej szczytu (dla nie wtajemniczonych z poprzednimi wpisami, warung to miejscowa stołówka uliczna) i rzuciliśmy się na gorącą herbatę. Po jakimś czasie zaczęli pojawiać się kolejni turyści (zapomniałem dodać, że na kilka godzin mieliśmy szczyt wyłącznie do swojej dyspozycji). Po 4. zaczęło się już robić tłoczno. Tuż przed 5. rozpoczął się spektakl, który wynagrodził noc spędzoną w niskiej temperaturze. Nie jestem w stanie opisać jak piękny był to wschód słońca i podejrzewam, że nawet zdjęcia tego nie są w stanie odzwierciedlić. Mówiąc szczerze trzeba po prostu tego samemu doświadczyć – widok zapierał dech w piersiach i wywoływał wzruszenie. Słońce wychodziło zza chmur znad położonych na wschodzie gór i powoli rzucało światło odsłaniając rozpościerającą się u podnóża góry Penanjakan kalderę, w której centrum znajduję się wulkan Bromo. 

Tengerczycy i ich konie  

Średnica kaldery Tengger to około 10 km. W jej centrum znajduje się właśnie Bromo, który wygląda trochę jak miska z której wydobywa się szary gęsty dym. Do niedawna jednak z wulkanu wydobywał się czarny pył wulkaniczny, którym pokryta jest cała okolica. Tuż obok znajduje się wyższy dość symetryczny stożkowaty szczyt Batok, który na pocztówkach ma piękny zielony kolor, teraz jednak ma barwę grafitu. W tle natomiast można zobaczyć majestatyczny szczyt Semeru - najwyższy szczyt Jawy – 3676 mnpm. Dla mieszkającej w tym rejonie lokalnej ludności - Tengerczyków - wyznających hinduizm (nieco bardziej animistyczny niż hinduizm balijski) teren ten jest miejscem świętym. 

Kiedyś były tu schody...

Widok był tak wspaniały, że ciężko było oczy oderwać. Około 7. zaczęliśmy zjeżdżać w dół, zatrzymując się jeszcze na sesję w innych punktach widokowych po drodze. Drodze, która rzeczywiście była w kiepskim stanie, ale to wina i wulkanu i naprawdę stromego zjazdu. Momentami trzeba było zejść z motoru i go prowadzić. Po zjeździe na dno kaldery przeraża pustka i unoszący się nad nami dym z wulkanu. Cisza wydaje się krzyczeć w uszach – nie słychać wiatru, nie słychać ptaków, nic. Podobne uczucie miałem rok temu na mongolskich stepach. Jedyne słuszne określenie tego miejsca to przerażające piękno przyrody. Kalderę pokrywa wulkaniczny pył, a teren ten nazywa się sawanną. Postanowiliśmy podjechać bliżej do wulkanu, chociaż kilka tygodni wcześniej według relacji znajomych był on jeszcze zamknięty dla turystów.

Tuż u stóp wulkanu mieści się hinduistyczna świątynia Poten – święte miejsce Tengerczyków. Ludzie Ci przypominają bardziej z ubioru Peruwiańczyków na tle gór, odzianych w coś na kształt ponczo dosiadając malutkich koników. Pogoda w weekend wyjątkowo dopisała a wulkan był też łaskawszy, dlatego tez można było wspiąć się na jego koronę. Przed erupcją na jego szczyt prowadziły schody, które jednak teraz pokrywa kilkumetrowa warstwa pyłu po której trzeba się niemal wdrapywać na czworaka. Pierwsze spojrzenie w głąb wulkanu i odgłos wydobywający się z krateru napawa przerażeniem. Z wnętrza wydobywa się śmierdzący ogromny słup dymu o zapachu siarki. Ponoć Tengerczycy wrzucają do niego dary, a potem próbują zejść na jego dno, żeby je odzyskać co ma gwarantować szczęście. Obecnie, chyba tylko ktoś niespełna rozumu zaryzykowałby taki krok. Patrząc w drugą stronę rozpościera się widok, który przypomina (dla fanów Tolkiena, a raczej Petera Jacksona) widok z Gondoru w stronę Mordoru. Po powrocie aż sprawdziłem czy Jackson nie wykorzystał tego krajobrazu we Władcy Pierścieni, ale jednak wszystkie sceny były kręcone w Nowej Zelandii. Nie było to jednak moje złudzenie bo na innym z blogów znalazłem podobną opinię.

Spojrzenie w piekło

Marsjański krajobraz, w dole Poten

Krajobraz jest nie księżycowy, a marsjański. To niesamowite jak niedostępna i nieprzyjazna potrafi być natura, a mimo wszystko nawet tam rosły pojedyncze krzewy, a całkiem niedaleko są osady ludzkie. Po zejściu z wulkanu postanowiliśmy odwiedzić jeszcze wodospad o którym wiele słyszało, ale mało kto się tam wybiera ze względu na trudną trasę. Po drodze mijaliśmy wioski Tengerczyków przykryte kołdrą z pyłu, drogi, domy, uprawy, obumarły las, wszystko w grafitowym kolorze, ale ludzie powoli już się otrząsają po tragedii, która ich spotkała i wracają do „normalnego trybu życia”. Ciężko nie odnieść wrażenia, że ludzie Ci są świadomi miejsca w którym mieszkają i być może to co dla nas byłoby końcem świata dla nich jest po prostu naturalnym zjawiskiem jak dla nas śnieg w zimie... 

Wodospad Madakaripura to kolejna z legend tego rejonu. Położony jest w wąskiej dolinie u podnóża pasma gór z którego najwyższego szczytu podziwialiśmy wschód słońca. Gdy przyjechaliśmy na parking, miejscowi szybko nam uświadomili, że z plecakami, w kurtkach i butach nie mamy się po co tam wybierać i trzeba i się rozebrać do szortów i japonek. Droga wiodła prosto przez rwący górski strumień. Wokół prawdziwa równikowa puszcza, odgłosy ptaków, małp i kto wieszcze wie czego, jednak w gąszczu ciężko cokolwiek wypatrzyć.

Już na samym początku droga z kamienia na kamień bądź w bród wydawała się challengem, ale im bardziej w górę strumienia tym większe stanowiła wyzwanie. Ze stłuczonym kolanem stanowiła prawdziwą ścieżkę zdrowia. W ¾ drogi był ostatni post z warungiem i od tego miejsca zaczął nas śledzić kilkuletni chłopiec próbujący sprzedać parasolkę. Po co parasol w dżungli? Po kilkunastu minutach okazało się, że nie byłby to tak głupi zakup. Żeby dotrzeć do końca wąwozu należało przejść przez kurtyny wodne mniejszych wodospadów. Na pocieszenie zimny prysznic podobno według Tengerczyków gwarantuje długowieczność. Aparat zbuntował się niestety w kontakcie z wodą dlatego zdjęć z końca wąwozu jest niewiele i kiepskiej jakości. Ostatni wodospad mierzy niemal 200 metrów. Trud godzinnej ścieżki zdrowia był znów wynagrodzony wspaniałym widokiem, który – tak, znów będę nudny – zabierał dech w piersiach. 

Droga powrotna jak to zwykle bywa była szybsza. Koledzy po drodze złapali pijawki, mnie udało się uniknąć tego niemiłego doświadczenia. Przemoknięci i zmęczeni, ale zadowoleni wsiedliśmy na motory i do domu. To niesamowite jak piękna jest nasza planeta…

Bali - czy to raj czy nie raj?

Na targu rybnym

Wyspa Bali to zwykle pierwsze, jedno z pierwszych lub wręcz jedyne miejsce odwiedzane przez "turystów" w Indonezji. Ja odwiedziłem Bali dopiero po 3 miesiącach na Jawie, chociaż mam ją w zasięgu ok. 10 godzin busem. Jakoś nie spieszyło mi się tam specjalnie, ale jak nadeszła dogodna chwila to ją wykorzystałem. Korzystając z gościnności znajomych, miałem do dyspozycji willę z basenem w Kerobokan, parę kilometrów na północ od słynnej nadmorskiej miejscowości Kuta czy imprezowego Seminyak. 

Na wyspę dostałem się travel-busem - podróż zajęła trochę ponad 10 godzin, łącznie z 40-minutową przeprawą promem z Banyuwangi na Jawie. Przez całą drogę (może z 2-godzinną przerwą) kierowca busa zabawiał się w karaoke słuchając dangdut. Dangdut to lokalna muzyka, która ma ponoć swoje korzenie w Indiach, ale została tutaj zaadaptowana. Dla jej antyfanów ma tą złą cechę, że brzmi w uszach jeszcze przez dobre parę godzin. Najgorzej usłyszeć dangdut przed snem... wtedy insomnia murowana.

Tanah Lot

Po Jawie Bali wydaje się być obcym krajem. Co najbardziej uderza to brak meczetów i nawoływań do modłów, wszędobylskie psy (których na Jawie z powodów religijnych jest stosunkowo niewiele) i niesamowite ilości bule. W porównaniu do Surabaji, gdzie czasami jedynym białasem, którego widzę jest moje odbicie w lustrze, na Bali czułem się prawie jak w Europie. Nikt na mnie nie zwracał uwagi, nikt na ulicy nie witał 'Hello Mister!'... Nie żebym narzekał, ale przyzwyczaiłem się, że na ulicy na Jawie ludzie nie dają mi (pozytywnie) spokoju.

Klify Uluwatu

Większość białasów trzyma się południa wyspy. Są rejony gdzie niemal większość to biali, nie tylko turyści, ale często ludzie, którzy już tutaj osiadli. Sporo Amerykanów, Australijczyków, Francuzów, Włochów. Co ciekawe nie spotkałem żadnego Polaka, a byłem przekonany, że na kogoś wpadnę. Spotkałem natomiast całkiem sporo Rosjan, w większości jednak byli to tzw. "Nowi Ruscy". W miejscach gdzie jest ich zwykle więcej można nawet znaleźć napisy po rosyjsku, jednak są one często z okropnymi błędami. Zabawne jest też usłyszeć indonezyjskiego przewodnika mówiącego po rosyjsku.

Plaża Nusa Dua

Na Bali główne wyznanie to hinduizm. Zamiast meczetów na ulicach co kawałek można natrafić na hinduistyczną świątynię i poczuć woń kadzidełek. Właściwie większość budynków ma miejsce, niewielką „kapliczkę”, która służy do oddawania czci bóstwom. Na ulicy często można też natrafić na małe prostokątne pudełeczka z kadzidełkami, w których składają ofiary… ciekawe tylko czemu czasami na środku chodnika?

Balijczycy podobnie jak Jawajczycy dumni są ze swojej kultury, co prezentują ubierając się na co dzień oryginalne balijskie stroje. Mężczyźni podobnie jak na Jawie mają charakterystyczne nakrycia głowy i noszą sarong. Na uroczystości religijne zwykle ubierają się na biało.

Waran z Komodo

Bali ma dla turysty wiele do zaoferowania, są piękne plaże, na których można podziwiać zachody słońca jak z obrazka, hinduistyczne świątynie, ciepłe i (dość) czyste morze (a właściwie ocean), egzotyczna przyroda. Jednak po kilku miesiącach na Jawie wszystko to wydaje się już dla mnie codziennością. Rozumiem tych, którzy przyjeżdżają tutaj prosto z Europy i jest to dla nich bajka.

Dość chyba dobrze wyobrażałem sobie Bali wcześniej, dlatego raczej nie miałem zbyt wysokich wymagań, więc też nie było rozczarowania. Wyspa oczywiście piękna, ale dziewiczą już nie jest. Budynki w dzielnicach turystycznych wyglądają jak w krajach zachodnich, podobne sklepy, hotele, restauracje, tyle, że trochę więcej motorów na ulicach. Nie dziwi nikogo widok białego na motorze (w Surabaji dziwi bardzo), można tam być anonimowym co jest nieosiągalne na Jawie.

Małpy w Uluwatu

Jeśli chodzi o plaże to jedna do drugiej nie podobna. Niektóre jak z obrazka z lazurową wodą i białym piaskiem, inne skaliste i z wysokimi falami dla amatorów surfingu, jeszcze inne dość brudne. Bodaj najsłynniejsza plaża na Bali – Kuta, była sporym rozczarowaniem na brzegu były tony śmieci (można było spokojnie znaleźć co tylko dusza zapragnie), co spowodowane było silnym wiatrem z zachodu. Z kolei plaża Nusa Dua na południu była jak z bajki. Ocean przy brzegu dość płytki i można bezpiecznie popływać i pooglądać kolorowe i często sporej wielkości ryby uwijające się w plantacjach wodorostów. Polecam też plaże Dreamland i Padang-Padang.

Odwiedziłem również świątynie Tanah Lot i Uluwatu, obydwie położona nad samym brzegiem oceanu. Pierwsza zbudowana jest na nadbrzeżnych skałach – jej nazwa znaczy tyle co Ląd na Morzu. Bardzo sprytnie jest pomyślane wejście i wyjście z terenu świątyni. Żeby wydostać się na parking należy przejść wzdłuż szeregu kramów, chociaż tak naprawdę jak zna się skróty można je ominąć – strzałki dla turystów pokazują jednak inną drogę. Świątynia Uluwatu położona jest natomiast na klifach południowego cyplu. Jest to królestwo małp, które wyczyniają co tylko chcą z turystami. Na początku wydają się koleżeńskie i grzecznie czekaja na poczęstunek, ale jak go nie dostaną starają się ukraść coś cennego, żeby szantażem wymusić jedzenie. Zwykle kradną okulary, aparaty i japonki, które często niszczą, dlatego lepiej ubrać bardziej wytrzymałe buty. Na szczęście wyszedłem stamtąd bez uszczerbku na zdrowiu z jedynie jedną małpą na karku na koncie.

W Parku Ptaków

Odwiedziłem też Park Ptaków, który był dla mnie prawdziwym rajem. Wiele z ptaków po prostu swobodnie było na otwartej powierzchni, można było je wziąć na ramię czy nakarmić. Największą ciekawostką były słynne rajskie ptaki z Papui, kazuary i ogromne warany z Komodo. Jak wszędzie jednak na Bali problem stanowiła cena biletu wstępu – dla „bule” kilkakrotnie wyższa niż dla Indonezyjczyka. Postanowiłem, że nie zapłacę więcej. Pan w kasie nie dał się przekonać ani na legitymację studencką ani na opowieści o moim pobycie w Surabaji, a dopiero zmiękł na widok karty do bankomatu lokalnego indonezyjskiego banku i tak udało się zaoszczędzić dobre 50zł.

Ogólnie pobyt na Bali w 100% odzwierciedlił moje oczekiwania. Egzotyczna wyspa, gdzie wszystko przygotowane jest pod zachodnich turystów. Prawda, że zobaczyłem jedynie jej południową część, najbardziej zurbanizowaną i „zaturyszczoną”. Następnym razem postaram się zobaczyć więcej na północy. A już wkrótce wybieram się na jeszcze bardziej egzotyczną wyspę…